• Zajęcia teatralne jako sposób na rozwijanie umiejętności twórczego myślenia i funkcjonowania w grupie. Pomagają uczniom poznać siebie i swoje emocje, zdać sobie sprawę ze swoich możliwości i budować poczucie własnej wartości. Uczą rozpoznawać emocje innych ludzi i prawidłowo komunikować się z innymi, prezentować swoje racje.

• Projekty artystyczne będące ukoronowaniem i ewaluacją programu autorskiego. Co roku w Łejerach powstaje bardzo wiele spektakli i koncertów. Rozmaite wydarzenia artystyczne przygotowujemy zarówno samodzielnie jak i we współpracy ze znanymi artystami i instytucjami kulturalnymi i edukacyjnymi.

• Gimnazjalny program indywidualnych, międzyprzedmiotowych projektów uczniowskich, dający młodzieży możliwość  wórczego rozwijania swoich zainteresowań i wnoszenia własnego wkładu do programu szkoły.

• Praktyczna nauka zasad demokracji w oparciu o Małą Konstytucję Republiki Łejerskiej. • Stała współpraca z placówkami kulturalnymi naszego miasta: teatrami, muzeami, Centrum Sztuki Dziecka.

• Wychowanie patriotyczne i regionalne realizowane w formie dostosowanej do rozwoju emocjonalnego i intelektualnego uczniów, konsekwentne szukanie alternatywy dla „akademii kuczci”.

• Współpraca zagraniczna dająca możliwość bezpośrednich kontaktów z młodzieżą z innych krajów, obejmująca także zajęcia wychowawcze budujące postawy tolerancji, otwartości na różne kultury.

• „Aniołki”, czyli działania kształtujące przyjazne, ufne relacje między najmłodszymi i najstarszymi uczniami. Corocznie druga klasa gimnazjum otacza opieką „zeraki”. Każdy z gimnazjalistów ma pod swoimi skrzydłami jednego malucha – okazuje mu szkołę, opiekuje się nim podczas wspólnych wyjść, jest jego przewodnikiem. Aniołki razem przygotowują inscenizację wiersza, prezentowanego później rodzicom, robią sobie miłe niespodzianki.

Gimnazjaliści organizują dla swoich podopiecznych różne imprezy, a maluchy wspierają gimnazjalistów podczas pełnych napięcia dni egzaminów w następnym roku szkolnym.

• „Emiliada” – święto literatury, teatru i muzyki. W 2007 roku Szkoła Podstawowa otrzymała imię Emilii Waśniowskiej.  Wybór takiej patronki – postaci osobiście nam bliskiej, przez wiele lat ściśle współpracującej z „Łejerami” był dla nas ogromnym zobowiązaniem. Podjęliśmy bardzo wiele działań przybliżających naszym uczniom i rodzicom jej postać i twórczość. Staramy się też propagować je wśród nauczycieli i ludzi kultury.

Elżbieta Drygas i Jerzy Hamerski – ludzie, bez których Łejery, by nie powstały. Idealiści, pedagodzy skoncentrowani na potrzebach swoich podopiecznych, uciekający od rutyny i politycznej poprawności, z odwagą mówiący o sprawach trudnych i niewygodnych.

„Nie chcieliśmy naginać naszych dzieci do żadnych określonych z góry wzorców, ani też przywiązywać się za bardzo do pedagogicznych koncepcji. Codziennie, krok po kroku chcieliśmy dopasować naszą szkołę do dziecka, a nie dziecko do szkoły. Mieliśmy świadomość, że jesteśmy obarczeni szkołą przeszłości, której istota polegała na tym, że kształtowała dziecięce osobowości w sposób uzależniony i niesamodzielny. (…)

Tworzyliśmy tę naszą szkołę ze świadomością dwóch poważnych zagrożeń dotyczących dzieci. Z jednej strony to zanik poczucia bezpieczeństwa w szkole, rodzinie i innych miejscach, z drugiej zaś przejmowanie roli nauczyciela i wychowawcy przez telewizor i komputer.

Z pierwszego powodu zaczęliśmy mościć naszym dzieciom swojskie gniazdka, by czuły się bezpiecznie, by znalazły w nich miejsce gwarantujące swobodny, twórczy rozwój, miejsce, gdzie się głęboko przeżywa, doświadcza, rozumie.

Chcąc zmierzyć się z zagrożeniami związanymi z telewizorem, z bezmyślnym przyjmowaniem „kultury” w postaci gotowej papki, wymyśliliśmy dla szkoły program: „Wyłącz telewizor – włącz się sam” – propozycję dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Program „zarażania” potrzebą czytania, bywania wśród zwierząt i roślin, śpiewania pieśni i codziennego słuchania Chopina czy Mozarta w czasie relaksu. To „zarażanie” przybierało też formy wyższego wtajemniczenia – kreacji, a więc wyrażania siebie piórem, pędzlem, słowem i gestem. Problemy związane z zagrożeniami jakie niesie z sobą komputer miały dopiero nadejść.(…)”

REPUBLIKA ŁEJERSKA – została powołana, by Łejery stały się szkołą demokracji stwarzającą warunki do współuczestnictwa i współodpowiedzialności za jej życie wszystkim obywatelom RŁ, czyli uczniom, nauczycielom i rodzicom. Wspólnie została napisana MAŁA KONSTYTUCJA REPUBLIKI ŁEJERSKIEJ, w której preambule obywatele wyrażają swoje oczekiwania wobec szkoły:

MY, UCZNIOWIE

chcemy, by nauka w szkole zapewniając nam wysoki poziom wiedzy i umiejętności, jednocześnie była dla nas w jak największym stopniu radością, a nie stresem. Chcemy, aby szkoła dobrze przygotowała nas do życia w świecie dorosłych, by była dla nas drugim domem, bezpiecznym i przyjaznym i żeby nie brakowało w niej rozrywki. Chcemy, żeby szkoła była tolerancyjna wobec naszych poglądów i zainteresowań.

MY, NAUCZYCIELE

chcemy tworzyć szkołę bezpieczną, w której uczniowie nie boją się nas, a my – nie boimy się uczniów i rodziców; szkołę mądrą, w której nauka staje się sposobem rozwoju uczniów i nauczycieli, w której dzieci uczą się po to, by wiedzieć, umieć, by zdobywać kompetencje do pracy wykonywanej z radością. W takiej szkole motywacją do nauki nie ma być rywalizacja, zdobywanie za wszelką cenę najlepszych ocen, czy spełnianie czyichś oczekiwań. Chcemy tak wychować naszych uczniów, by byli wrażliwi na drugiego człowieka, na sztukę i przyrodę, by znali i lubili siebie, radzili sobie ze sobą i ze światem, by dążyli do własnego rozwoju, byli mądrzy, samodzielni i odważni.

MY, RODZICE

chcemy pomagać w tworzeniu przyjaznej szkoły dla naszych dzieci – miejsca ich wszechstronnego rozwoju, gdzie dla zdobycia potrzebnej im wiedzy dzieci nie będą musiały przeżywać strachu i upokorzeń, gdzie natomiast zyskają wiarę w siebie i w swoje możliwości, w całej pełni zdołają rozpoznać i wyrazić swoją osobowość, wykorzystać swoją naturalną chłonność, ciekawość świata i inteligencję. Chcemy, by w takiej szkole nasze dzieci nauczyły się cenić wiedzę i poznały sposoby jej zdobywania. Chcemy, by umiały się uczyć. Mądra i dobra szkoła ma nam pomóc w wychowaniu mądrych i dobrych ludzi – optymistycznych, śmiałych, tolerancyjnych i pełnych twórczej energii oraz dobrej woli, słowem – ludzi wolnych.

Niezwykle istotnym elementem programu autorskiego jest zapraszanie do współpracy tzw. „wzbogacaczy” – ludzi, którzy dzięki swoim talentom i pasjom kształtują nowe oblicze naszej szkoły. Obcowanie z nimi staje się dla nas wszystkich – dzieci, pedagogów, rodziców inspiracją do twórczego myślenia i działania. Z równą radością witamy w szkole rodziców, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami zawodowymi, osiągnięciami w różnych dziedzinach nauki, sztuki, czy sportu, jak i znanych artystów: pisarzy, poetów, muzyków, plastyków, aktorów, kompozytorów. Każdy z nich jest honorowym obywatelem Republiki Łejerskiej.

Emilia Waśniowska – postać dla Łejerów szczególna. Zarażała optymizmem, miłością do życia, dzieci, sztuki, teatru, pasją czytania. Autorka wielu cudownych wierszy i piosenek, które na stałe zagościły w łejerskim repertuarze. Odważnie dotykała w swych utworach poważnej problematyki praw dziecka – Jej „Masz prawo do swych praw”, „Stary Doktor” i protest song „Dorosły polityku” stały się podstawą jednego z najważniejszych łejerskich przedstawień. Bohaterka Emiliady – corocznie obchodzonego w Łejerach święta dziecięcej piosenki i poezji. Patronka naszej szkoły podstawowej. Dzięki Niej powstał „Emilkowy piosennik” – książka zawierająca wiersze Emilii Waśniowskiej, nuty, wspomnienia osób, które miały szczęście Ją znać i płytę z nagranymi przez Łejerskich piosenkami. Na deskach szkolnego teatru często powracamy do spektakli „Wesołe miasteczko”, czy „Nie obrażam się na Boga” i tworzymy kolejne scenariusze wciąż na nowo odkrywając Jej wiersze.

Wanda Chotomska – znana poetka, „najbardziej zapoznaniona z warszawianek”, która wspierała nasze działania od zawsze. Autorka wielu łejerskich piosenek o znaczeniu historycznym:  „Naszego konika” będącego oficjalnym hymnem szkoły podstawowej, programowego utworu „Łejery” opisującego swoistą łejerską filozofię życiową i „Szkoły pod wiatrakiem” – piosenki upamiętniającej budowę „holenderki”. Poetka dotykająca w swych tekstach trudnej tematyki praw dziecka, a zarazem sprawczyni corocznego świątecznego cudu – „Pastorałek” od lat ściągających do Łejerów kolejne pokolenia widzów. Jej przezabawne maksymy (np. „Kwiatów się nie olewa. Kwiaty się podlewa”) wygłaszane podczas licznych przyjacielskich wizyt w szkole, Łejerscy przekazują sobie z niesłabnącym zainteresowaniem. Entuzjastycznie kibicuje naszej walce o Teatr dla Dzieci.

Joanna Papuzińska – poetka i autorka wielu przepięknych bajek dla dzieci. Urzeka swoim ciepłem, dobrocią, życzliwością. Podczas każdej wizyty w naszej szkole nie nadąża z rozdawaniem autografów. Oczarowała Łejerskich „Rozwesołkami”, które dzięki przewrotnym tekstom i muzyce Mariusza Matuszewskiego nieodmiennie zdobywają serca publiczności.

Od początku mieliśmy świadomość, że zaproszone do naszej szkoły dziecięce indywidualności będą miały trudności z dostosowaniem się do norm zespołowych, do bezkonfliktowego życia w gromadzie. Z doświadczenia wiedzieliśmy, że receptą na pielęgnowanie tych indywidualności, przy zachowaniu prawidłowego funkcjonowania w zespole, jest formuła naszego teatru gromadnego. Oto łejerski przepis na „Dziecięcy teatr gromadny”:

1. Zabawa z dziećmi w teatr nie jest celem, ale środkiem, co oznacza, że traktujemy teatr jako „klucz”, metodę rozwijania dzieci przez zaplanowane gry i zabawy teatralne.

2. Zabawa w teatr jest świetnym sposobem na integrowanie dziecięcej gromady, tworzącym z niej zespół wychowawczy.

3. W przedstawieniu występują wszystkie dzieci, a role solowe ograniczone są do niezbędnego minimum. Dużą wagę przywiązujemy do wykształcenia w dzieciach umiejętności grania w wielu planach, często bez tekstu. Dzięki temu unikają one na scenie „prywatności”.

4. W „Łejerach” dbamy o to, by pielęgnować dziecięcość tzn. naturalność, spontaniczność, autentyczność. Staramy się, by dzieci nie „małpowały” dorosłych bez uzasadnionego powodu.

5. W trakcie zabaw teatralnych bacznie się dzieciom przyglądamy i uczestniczymy w nich bez obawy, że infantylniejemy. To dzieci najczęściej podrzucają pomysły teatralnych rozwiązań.

6. Piosence nadajemy rolę szczególną. Każda jest bardzo pieczołowicie przygotowywana zarówno wokalnie jak i teatralnie. Staramy się piosenkę „opowiadać” w sposób naturalny, z dołączaniem pomysłów teatralnych. Piosenka staje się często świetnym tworzywem teatralnym, z którego budujemy scenki przyszłego przedstawienia.

7. Pracując nad inscenizacją staramy się tak konstruować przedstawienia, by nie powstawały tzw. dramaturgiczne „dziury”, (niepotrzebne przerwy), które łamią rytm i tempo przedstawienia. Np. przerwy na zmianę dekoracji też są zagrane – stają się elementami przedstawień.

8. Scenografia, kostiumy, rekwizyty:

   1. Najpiękniejszą scenografię tworzą same dzieci na czystym, ciemnym tle.

   2. Kostiumy są proste, tzn. najczęściej dzieci występują w swoich ubraniach, dobranych kolorystycznie z elementem kostiumu nawiązującego do roli np. prawdziwą czapką kolejarską czy hełmem strażaka. Dzieci lubią się przebierać, ale należy znaleźć do tego uzasadnienie.

   3. Rekwizytami są proste przedmioty, najczęściej codziennego użytku, którym można nadać różne znaczenie (rura papierowa, kijek, gazeta, torebka papierowa, krzesło, stół, lampa, drabina itp.).

9. Miejsca akcji. Formuła naszego teatru powoduje, że miejsca występów są bardzo różne. Od harcerskiego ogniska, „zielonej trawki”, holu dworcowego czy peronu, po wielką scenę „Filharmonii Łódzkiej”.

Myślę, że Jerzy Grotowski był harcerzem i siedząc przy harcerskim ognisku wpadał na swoje nowatorskie, teatralne pomysły, których istotą było m.in. likwidowanie barier między widzami i aktorami. Moje myślenie o dziecięcym teatrze, o jego wychowawczych i artystycznych walorach, o jego formie i treści też wywodzi się z harcerskiego ogniska.

Dobrze przemyślane i przygotowane ognisko może zawierać duże bogactwo treści wychowawczych i artystycznych, będąc swoistego rodzaju teatrem-widowiskiem pod gołym niebem.

Teatrem, którego scenografię stanowią zgromadzone wokół niego postaci, ściana lasu i tafla jeziora, a głównym reflektorem staje się ogień. W widowisku tym jest miejsce na refleksje i rozmowy o ważnych sprawach, wesołą zabawę i śpiew, taniec i poezję.

Ognisko często jest miejscem kultywowania przez drużynę zwyczajów i obrzędów. Ich uroczysty charakter i staranna reżyseria cementują więź zespołową, są świetną formą wychowania przez przeżycia, kształtującą wrażliwość i wyobraźnię wychowanków, ich styl bycia, kulturę.

Oto przykład jednego ogniska Łejerów:

„Czar Ogniska” – scenariusz

Założenia: Jest to ognisko dwóch drużyn, na którym jedna pełni rolę „aktorów”, druga „widowni” – gości. Prezentowane są różne formy, a rolę rekwizytów pełnią przedmioty związane wyłącznie z życiem obozowym. Wokół ogniska znajdują się dwa kręgi. W pierwszym, bliżej ognia, siedzą na kocach złożonych w harmonijkę, członkowie naszej drużyny, w drugim drużyna gości, a wśród nich „nasi ludzie” z ukrytymi latarkami.

Prolog:

Obrzędowe rozpoczęcie ogniska. Wyznaczenie „strażników ognia”, uroczyste rozpalenie i tradycyjna pieśń ”Płonie ognisko”.

Zamiast tradycyjnej gawędy może być poetycka piosenka „Płomienie” Jonasza Kofty i Mateusza Święcickiego. Parlando mówi np. drużynowy: ”Już wieczór, niebo oddycha, już noc niewiadoma wszyscy cicha. Już pora rozpalić ognisko, nie wiedzieć gdzie gwiazda, gdzie iskra”. Refren śpiewają wszyscy: „Płomienie, płomienie, czerwone okruszyny słońca…”.

Harce:

Następna piosenka powinna zmienić klimat, być naturalnym przejściem do zabaw, tańców, pląsów i innych form. Świetnie się do tego nadaje, utrzymana w charakterze czardasza, piosenka harcerska Wojciecha Fiwka i Zbigniewa Piaseckiego „Czar ogniska” – spokojna zwrotka i szybki refren. Utwór ten porwie wszystkich do wspólnego tańca przy ognisku. Najpierw zaczyna pląsać krąg wewnętrzny, a „nasi ludzie” włączają gości do tańca. Bardzo dobrze nadaje się do tego polski taniec – trojak, mający charakter pląsu „Zasiali górale”, przypominający taniec Greka Zorby.

Niespodzianka, czyli teatrzyk „Kocówa”:

Siedzący na kocach harcerze w wewnętrznym kręgu obracają się rytmicznie do widowni, łapią za brzegi koca i jednocześnie wstają. Robi się nagle ośmiokątny parawan z trzymanych w pionie koców. Rozlega się stara harcerska pieśń „Gdy już ciemna noc”. Na słowach „…już idą duchy” zza parawanu wybiegają z piskiem ubrane w prześcieradła „duchy”, by za chwilę znów zniknąć za kocami.

Teraz przychodzi czas na piosenkę „Chodzi lalkarz światem” a nad parawanem pojawiają się lalki-totemiki animowane przez harcerzy. Z każdego narożnika parawanu wyłania się twarz – maszkaron. Totemiki i twarze oświetlane są przez „naszych ludzi”, którzy przyjmują pozy „statywów” reflektorów.

Epilog:

Tradycyjne pieśni kończące ognisko, które śpiewane są zwykle na stojąco, w splecionym kręgu rąk: ”Pieśń pożegnalna”, „Bratnie słowo sobie dajem” i „Już do odwrotu głos trąbki wzywa”.

Jerzy Hamerski

„Teatrzyk na zielonej trawce” to przykład zabawy w teatr, którą wielokrotnie wprowadzaliśmy w łejerskiej zerówce. Jest to zbiór zabaw rytmiczno-ruchowych, zawołań, pląsów, piosenek, które połączone mogą tworzyć przedstawienie. Ważniejszy jest jednak zamiar dydaktyczny. Dzięki tym zabawom luźna gromada dzieci zaczyna się integrować, zaczyna przemieniać się w zespół wychowawczy.

Dzieci „rozkręcają” się też artystycznie: nabierają gotowości scenicznej, umiejętności zagospodarowywania przestrzeni, sprawności ruchowej i rytmicznej. Rozwijają słuch muzyczny, poprawność wymowy, a przede wszystkim umiejętność współpracy w gromadzie. Pointą tej rocznej zabawy-pracy jest 10-minutowy spektakl. Spektakl-zabawa, w którym mimo zbiorowego wykonania i dyscypliny nie gubimy dziecięcej spontaniczności i radości.

„Szkoła, której nam zabrakło”, czyli jak z marzeń i doświadczeń powstawała koncepcja łejerskiej szkoły

Każde dziecko to odrębna historia. Dzieci takie jak inne, tylko struny odbioru świata mają jakieś czulsze, wrażliwsze. Łatwiej u nich o zachwyt, ale też i znacznie łatwiej o cierpienie, czasami zbyt duże. Więc uciekają, stają się „inne”. Inne to znaczy nieznośne, histeryczne, przemądrzałe, dziwne, jakieś nienormalne. Nienormalne? A co rozumiemy przez normalność? Najczęściej przeciętność, średnią normę, nie sprawianie kłopotów. Co robią więc dzieci „inne”? Przede wszystkim boją się swojej „inności”, przystosowują się do przeciętnej, bronią agresją, ucieczką w dziecinność, w świat marzeń, w który tak łatwo się przenieść i gdzie bez trudu zdobywa się poczucie bezpieczeństwa, uznanie, poczucie swojej wartości. Po co więc wysilać się w świecie rzeczywistym, tak trudnym?

Wszystkie te drogi prowadzą do jednego: energia zużywana jest na obronę, ucieczkę, przystosowanie, a nie na to, by rozwijać w sobie to, czym się zostało przez los obdarzonym. I te dary jakże często giną bezpowrotnie.

Dla takich dzieci stworzyliśmy szkołę. Szkołę, której nam w dzieciństwie zabrakło. Nam – Eli i Jurkowi. Takiego miejsca dla dzieci „specjalnej troski”, a więc dzieci szczególnie wrażliwych, z bogatą wyobraźnią, uzdolnionych artystycznie, o których mawiamy, że im „w duszy gra”.

I dlatego, że takiej szkoły nam zabrakło, musieliśmy zwalczać nie tylko stereotypy tkwiące na zewnątrz, w tradycyjnej szkole, ale także te tkwiące głęboko w nas samych – tzw. „homo pedagogicus”.

Nie chcieliśmy naginać naszych dzieci do żadnych określonych z góry wzorców, ani też przywiązywać się za bardzo do pedagogicznych koncepcji. Codziennie, krok po kroku chcieliśmy dopasować naszą szkołę do dziecka, a nie dziecko do szkoły. Mieliśmy świadomość, że jesteśmy obarczeni szkołą przeszłości, której istota polegała na tym, że kształtowała dziecięce osobowości w sposób uzależniony i niesamodzielny.

Tworzyliśmy tę naszą szkołę ze świadomością dwóch poważnych zagrożeń dotyczących dzieci. Z jednej strony to zanik poczucia bezpieczeństwa w szkole, rodzinie i innych miejscach, z drugiej zaś przejmowanie roli nauczyciela i wychowawcy przez telewizor i komputer.

Z pierwszego powodu zaczęliśmy mościć naszym dzieciom swojskie gniazdka, by czuły się bezpiecznie, by znalazły w nich miejsce gwarantujące swobodny, twórczy rozwój, miejsce, gdzie się głęboko przeżywa, doświadcza, rozumie.

Chcąc zmierzyć się z zagrożeniami związanymi z telewizorem, z bezmyślnym przyjmowaniem „kultury” w postaci gotowej papki, wymyśliliśmy dla szkoły program: „Wyłącz telewizor – włącz się sam” – propozycję dla dzieci, rodziców i nauczycieli. Program „zarażania” potrzebą czytania, bywania wśród zwierząt i roślin, śpiewania pieśni i codziennego słuchania Chopina czy Mozarta w czasie relaksu. To „zarażanie” przybierało też formy wyższego wtajemniczenia – kreacji, a więc wyrażania siebie piórem, pędzlem, słowem i gestem. Problemy związane z zagrożeniami jakie niesie z sobą komputer miały dopiero nadejść.

Czego chcieliśmy ich nauczyć? Po prostu życia: niezależności od opinii innych ludzi, wyrażania uczuć żalu, złości, mówienia „nie”, obrony własnych praw, sposobów rozwiązywania konfliktów, a także wyrażania uczuć pozytywnych, poznawania siebie, tworzenia własnego pozytywnego portretu, lubienia siebie. A gdy to nie pomagało, to wyładowania złości na poduszce, uspokojenia przez jogę i relaks. Gdyby wszystkich nas kiedyś tego nauczono…

No cóż, nam takiej szkoły zabrakło.

Metoda „uczenia” w łejerskiej szkole, czyli co w pracy naszej szkoły uznawaliśmy za szczególnie ważne

Nauczanie, jak wiemy, to podstawowa funkcja szkoły i mieliśmy świadomość, że jej realizacja może budzić największy niepokój władz oświatowych i rodziców. (Już po roku działalności „teatralnej zerówki” przypinano nam łatki „szkoły bezstresowej”, miejsca, w którym się uczy marzyć, śpiewać i tańczyć…) Dlatego szeroko wyjaśnialiśmy w jakim kierunku miały zmierzać nasze poszukiwania metod i nauczycieli, którzy będą te nasze cele chcieli i umieli realizować.

O co chodziło nam w nauczaniu?

Motywacja uczenia się

Zakładaliśmy, że głównym motywem uczenia się powinno być uczenie się dla siebie, dlatego, że chcę coś wiedzieć, umieć, a także by przy pomocy nauki zdobyć kwalifikacje do pracy, którą będę z radością wykonywać. Taką motywację wspieraliśmy. Nie chcieliśmy natomiast popierać uczenia się dla zaspakajania czyichś oczekiwań, czy dla zdobywania za wszelką cenę najlepszych ocen. Rezygnowaliśmy z rywalizacji jako motywacji uczenia się, choć wiedzieliśmy, że jest ona silna. Nie chcieliśmy wychowywać sfrustrowanych egoistów, którzy dla poczucia swojej wartości potrzebują świadomości, że ktoś jest od nich gorszy i nie pomagają nikomu, bo mógłby ich prześcignąć.

Uczenie się przede wszystkim umiejętności

Jazdy na nartach nie można się nauczyć w trzy dni, natomiast doskonale można opanować teorię narciarstwa. Tylko jeśli ktoś opanuje tę umiejętność i po dziesięciu latach przerwy stanie na stoku, to po krótkiej chwili pojedzie. Natomiast po zdobytej w trzy dni teorii już po miesiącu nie ma ani śladu. Takie refleksje budziły w nas obserwacje uczniów zdających „rzutem na taśmę” teorię różnych przedmiotów, aby na finiszu uzyskać lepsze oceny.

Chcieliśmy, aby nasi uczniowie zdobywali przede wszystkim umiejętności, które są trwałe i będą im pomocne w życiu. Chcieliśmy uczyć dzieci umiejętności mądrego i krytycznego czytania, umiejętności obserwacji, wyciągania wniosków, logicznego myślenia, wiązania faktów w logiczne ciągi itp. Chcieliśmy uczyć je przez działanie, bezpośredni kontakt z rzeczywistością. Nawet gdyby czasami musiało się to odbywać kosztem rezygnacji z pewnej ilości encyklopedycznych wiadomości, których uczeń nie musi pamiętać, ale wie gdzie ich szukać, gdy są mu potrzebne.

Uczenie uczenia się

Odpowiedzialność za zdobywanie wiedzy chcieliśmy w dużym stopniu przesunąć z nauczyciela na ucznia. Rolą nauczyciela powinno być stworzenie warunków do aktywnego zdobywania wiedzy przez dziecko, konsultacje w miarę potrzeb i wspólna z uczniem ocena efektów jego pracy. Natomiast to uczeń powinien czuć się odpowiedzialny za swoją naukę i w jak największym stopniu samodzielnie się uczyć.

Obecnie uczeń najczęściej oczekuje, aby nauczyciel „wbił mu do głowy” wymagane wiadomości i dał za nie jak najlepszą ocenę (niekoniecznie odpowiadającą poziomowi wiedzy). Rola ucznia sprowadza się jedynie do „dobrego zachowania” na lekcji, ale i do tego powinien go zmusić nauczyciel. Oczywiście za to, że w praktyce powyższy model nauczania jest najczęściej realizowany, nie są odpowiedzialne dzieci, ale sposób organizacji systemu nauczania. I to właśnie chcieliśmy zdecydowanie zmienić w naszej szkole.

Reasumując:

Chcieliśmy, żeby naszą szkołę opuszczały dzieci wrażliwe na przyrodę, sztukę i drugiego człowieka, dzieci znające i lubiące siebie, radzące sobie z sobą i światem, dążące do własnego rozwoju, mądre, samodzielne, odważne, które umieją i chcą wybrać dziedziny, w jakich będą się doskonalić. Jeśli nawet popełnią w tym wyborze błąd, to potrafią z radością zacząć wszystko od początku w innej dziedzinie.

Nie chcieliśmy natomiast, by nasza szkoła stała się miejscem „wyścigu szczurów”, które by dotrzeć do celu na czołowym miejscu, nawzajem się zagryzają. Nie interesowało nas to nawet, gdyby w wyniku takiego wyścigu, wszystkie nasze dzieci miały opuścić szkołę z samymi szóstkami, dostać się do najbardziej renomowanych liceów, w jak najszybszym czasie ukończyć studia wyższe, zrobić doktorat, zostać dyrektorem, prezesem itp. Po osiągnięciu tych wszystkich sukcesów mogłoby się wtedy zdarzyć, że nie będą wiedziały po co to wszystko i nigdy nie będą czuły satysfakcji, bo zawsze ktoś osiągnął więcej. Nie oznacza to oczywiście, że nie chcieliśmy, aby nasze dzieci nie miały możliwości nauki w liceach, które otwierały przed nimi różnorodne perspektywy – najbardziej satysfakcjonujące ich drogi.

NASZA INTERNETOWA BIBLIOTECZKA
www.bajka.pl

NASZE BAJKI – CODZIENNIE NOWA
www.nasze-bajki.pl/pl/bajki.aspx
www.dziecionline.pl/maluch/bajki/sniezka/1.htm

STRONA INTERNETOWA KUBUSIA PUCHATKA!
Znajdziesz tutaj między innymi wiele bajek do oglądania i do czytania, kolorowanki, gry, tapety z Kubusiem i jego przyjaciółmi i wiele innych kubusiowych atrakcji. Miłej zabawy!
kubusiowo.com

ILUSTROWANE BAJKI I WIERSZE
www.dziecionline.pl/maluch/bajki.htm

ŁAMAŃCE JĘZYKOWE
recytacja.republika.pl/lamance.html

PIOSENKI
www.dziecionline.pl/maluch/piosenki/piosenki.htm

LECH KONOPIŃSKI DZIECIOM
www.ewa.bicom.pl/dzieci/d61.htm

MAGAZYN DLA DZIECI
www.swierszczyk.pl

OPOWIADANIA DLA DZIECI
adonai.pl/opowiadania/bajki

Inne internetowe strony dla dzieci
aholka.republika.pl

KATALOG STRON DLA DZIECI
www.13tka.com

Serdecznie witamy Wszystkich, którzy interesują się literaturą, jej twórcami: pisarzami, drukarzami, wydawnictwami, prasą, księgarzami, grafikami, ale przecież także i innymi dziedzinami sztuki, często będącymi w bliższym, czy też dalszym związku z książką. Zapraszamy do wspólnego redagowania.
Jeśli masz dużo pomysłów, trochę wolnego czasu, jesteś operatywny, lubisz czytać, nie zwlekaj. Może swoją refleksją na temat przeczytanej książki zainspirujesz innych. Przyjdź, zaproponuj książkę i napisz opinię – najciekawsze zamieścimy na naszej bibliotecznej stronie. Chętnych do współpracy – zapraszamy! Czekamy na Ciebie!

KSIĄŻKI, KTÓRE POLECAJĄ NASI CZYTELNICY ….
Książki polecane przez uczniów, nauczycieli i rodziców.

Jeśli nie wiesz, co poczytać, polecamy Ci Jeżycjadę – cykl książek Małgorzaty Musierowicz. Są bardzo łatwo dostępne – można je znaleźć w prawie każdej bibliotece.
Do najpopularniejszych należą: Szósta klepka, Kwiat kalafiora, Kłamczucha, Imieniny, Nowelka, Opium w rosole (wielokrotnie wznawiana i tłumaczona na wiele języków).
Piąty tom – Opium w rosole to wspaniała, pełna humoru i kształcąca dla młodego pokolenia lektura. Autorka, prezentując losy rodziny Borejków i ich przyjaciół, przedstawia realia życia, codzienności w czasach peerelowskich.

R. Gościnny, J.J. Sempe
„Nowe Przygody Mikołajka”
Książka o przygodach Mikołajka i jego szkolnych kolegów. Zapraszamy na spotkanie z Mikołajkiem, Rufusem, Alcestem i ich kolegami, których perypetie rozśmieszają kolejne pokolenie czytelników.
„Mikołajek”
Szkolne przygody łobuziaka Mikołajka. Wycinek z życia w klasie, na korytarzu i szkolnym podwórku. Zwykłe wydarzenia, jak pamiątkowe zdjęcie klasowe, wizytacja czy nowy uczeń, stają się prawdziwą sensacją. Opisywane wydarzenia mają często zaskakujący i komiczny przebieg.
„Rekreacje Mikołajka”
Mikołajek ma rozliczne kłopoty z dziwnymi i niezrozumiałymi dla małego chłopca zachowaniami rodziców i nauczycieli a czasami kolegów, których – zdarza się – trzeba przywołać do porządku. Mikołajek bardzo lubi dobrą i dynamiczną zabawę, lubi towarzystwo i sport, lubi jeść (szczególnie deser) i lubi dostawać prezenty (np. od babci – „Buni”).
„Mikołajek i inne chłopaki”
Książeczka jest częścią cyklu opowiadającego o przygodach Mikołajka, jego kolegów i rodziny. Dowcipne ilustracje i zabawne sytuacje opowiadają jednocześnie o codziennych problemach, uczą właściwych wyborów i zachowania w stosunku do bliźnich.
„Mikołajek ma kłopoty”
Seria zdobywająca ciągle nowych czytelników w różnym wieku. Na pięć zabawnie zilustrowanych książek składają się historyjki o szkolnych kolegach i rodzinie, śmiesznie opowiadane przez małego Mikołajka.
„Wakacje Mikołajka”
Kolejna część z serii książek o sympatycznym chłopcu Mikołajku. W szkole uchodzi za strasznego łobuziaka i ciągle wplątuje się w coraz to nowe kłopoty. Jednak ma wielu przyjaciół, którzy pomogą mu w największych opresjach, doskonale się przy tym bawiąc.

„Mały Książę” – Antoine de Saint- Exupery
To najpiękniejsza poetycka opowieść o poszukiwaniu przyjaźni, bliska sercu każdego czytelnika dzięki swojej nieprzemijającej mądrości. Od 1943 roku jest wydawany w milionach egzemplarzy na całym świecie… a dlaczego? Oto cytat z książki: „Dobrze widzi się tylko sercem. Najważniejsze jest niewidoczne dla oczu.”

„Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego
Książka o ludziach, którzy potrafili pięknie żyć i pięknie umierać. Po raz pierwszy pełny tekst książki, bez skreśleń cenzury PRL. Ponad osiemdziesiąt zdjęć, w tym nigdy nie publikowane fotografie głównych bohaterów. Wstęp pióra Barbary Wachowicz przedstawia nieznane fakty z życia autora.

„Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego
Czy ktokolwiek z nas zastanawia się dziś, co tak naprawdę oznaczała rosyjska szkoła w Królestwie Polskim lat osiemdziesiątych XIX wieku? Jak i do czego dojrzewało się pod władzą nauczycieli, którzy w majestacie praw i regulaminów mogli stosować kary cielesne, rewidować bagaże przyjezdnych uczniów, kontrolować ich prywatne lektury ze spisem dzieł zakazanych w ręku, podsłuchiwać każdą rozmowę, nie mówiąc już o upokarzających karach za rozmowy po polsku? Do czego dorastali chłopcy przymierający głodem na ohydnych stancjach, pozbawieni pomocy i wsparcia rodziców pokolenia zmiażdżonego klęską powstania styczniowego? Kto do podłości? Kto do niepodległości?

„Życie to jest teatr” Marka Zabiciela
Czy jest to intrygujący tytuł, z którym się zgadzasz lub wręcz przeciwnie? A może to, że Twoje życie także czasem przypomina teatr, w którym odgrywasz różne role, niekoniecznie będące Twoimi wymarzonymi? A może jesteś gotowy być nie tylko aktorem, ale także i reżyserem swojego życia? Przekonaj się, jak to z Tobą jest naprawdę.

„Magiczne drzewo. Czerwone krzesło” – Andrzeja Maleszki
Na podstawie „Magicznego drzewa” Andrzej Maleszka wyreżyserował oglądany na całym świecie cykl filmowy, nagrodzony EMMY AWARD i dziesiątkami innych nagród.
Burza powaliła olbrzymi stary dąb. Było to magiczne drzewo. Ludzie zrobili z niego setki przedmiotów, a każdy zachował cząstkę magicznej siły. Wśród nich było czerwone krzesło.
Niesamowite przygody, niebezpieczeństwa, humor i magia.. Autobus, który zwariował, most ze światła i wielka fala tsunami. Latający dom, olbrzymi lew i sto wyczarowanych psów! Fantastyczna opowieść o trójce dzieci, które znalazły krzesło spełniające życzenia.
Te dobre i te złe…

„Maleńkie królestwo królewny Aurelki” – Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel
To książka dla królewien. Małych, większych i tych całkiem dorosłych.
Są w książce wszystkie atrybuty władzy królewskiej: złota korona (zbyt ciężka), najpiękniejsza suknia, świata (okropnie niewygodna), służba (traktująca zarządzenia zbyt dosłownie) i wreszcie przystojny (i wiecznie niezadowolony) królewicz. Okazuje się, że bycie królewną wcale nie jest pozbawione wad. Poczucie odpowiedzialności za wszystko, co dzieje się w Maleńkim Królestwie spoczywa na jednej Aurelce, zwykłej dziewczynce lubiącej zabawę, potrafiącej wyrażać własne zdanie, wesołej i pomysłowej. Zupełnie takiej jak tysiące kilkulatek marzących o zasiadaniu na tronie.

„Czy to już miłość?” – Rushton Rosie
Prawda ponad wszystko
Wiele dziś można znaleźć książek dla młodzieży, w których opowiada się o problemach nastolatków, ich pierwszych poważnych miłościach, przyjaźniach, istotnych decyzjach i wyborach między prawdą a kłamstwem. Przedstawiani nam młodzi bohaterowie wielokrotnie popełniają błędy po to tylko, by w grupie rówieśników okazać się zupełnie kimś innym, niż są naprawdę. Cel jest jeden – być lepszym od kolegów, być lubianym i podziwianym. Nie zawsze jednak opłaci się skrywać swą prawdziwą tożsamość gdzieś głęboko w sobie, niejednokrotnie wyznanie prawdy może się okazać jedynym sposobem na zdobycie prawdziwej przyjaźni czy nawet miłości.
W książce „Czy to już miłość” autorka opisuje problemy z pewnością podobne do tych, które sami przeżywacie. Pisarka pokazuje w niej, że to nie pieniądze są najważniejsze. Brak markowych ubrań czy niska pozycja społeczna rodziców nie decyduje o wartości człowieka. O niej świadczy osobowość obdarzona takimi cechami jak: życzliwość, dobroć i umiejętność poświęcenia się dla drugiego człowieka. Polecam też dostępną w bibliotece część II pt. „Czego nie robi się z miłości?”.

„Przygody Sajo i małych bobrów” – Grey Owl
Czy dwa małe bobry mogą zmienić życie dwójki małych Indian? Jak wielkie znaczenie ma przyjaźń , dobroć i szlachetność? Jeśli chcesz się tego dowiedzieć – wybierz się w głąb kanadyjskiej puszczy i przeżyj wspaniałą wyprawę wraz z Sajo i Shapianem, i dwoma bobrami, nazywanymi przez Indian Małymi Braćmi.

Dla nauczycieli

Dla rodziców

Lektury w roku szkolnym 2012/2013

W związku z przyjęciem przez Rzecznika Prawa Dziecka na okres od września 2011 do września 2012 funkcji Przewodniczącego Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka będzie zorganizowane w Polsce w Warszawie w dniach 14-16.09.2011r spotkanie Europejskich Rzeczników Praw Dziecka („ENOC”)

Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak zaprosił „Teatr Szkolny Łejery” do zaprezentowania na tym spotkaniu widowiska „Masz Prawo do swych praw” w wersji angielskiej.
Teatr Szkolny „Łejery” powstał w 1975 roku jako Harcerska Drużyna Artystyczna, zamieniając się potem w dziecięce i młodzieżowe grupy teatralne, by wreszcie w 1990 roku przekształcić się w Szkołę „Łejery” o profilu teatralnym.
Od początku swego istnienia po dzień dzisiejszy Łejery promują niekonwencjonalne myślenie, optymistyczny styl życia w gromadzie i rodzinność, wciągając do działań wychowawczych i artystycznych całe rodziny.
Teatr Łejery ma na swoim koncie dziesiątki spektakli teatralnych. Zdobywały one liczne nagrody na przeglądach i festiwalach teatralnych, w tym dwie Złote Jodły na Harcerskich Festiwalach w Kielcach i dwukrotnie Złote Maski na Ogólnopolskim Forum Teatrów Szkolnych w Poznaniu. Liczne są również realizacje telewizyjne Łejerów: spektakle teatralne, teledyski i programy edukacyjne. Wiele z nich, jak np. cykle: ”Wyłącz telewizor” czy „Śpiewanki rodzinne”, prócz wartości artystycznych niosą ważne przesłania wychowawcze.
W większości spektakle Łejerów są radosne, pełne optymizmu. Nie uciekają jednak Łejery także od trudnych i bolesnych tematów, jak łamanie praw dziecka i przemoc w rodzinie. Przykładami spektakli i teledysków, które mówią o tych problemach są:
„Dzieci też mają głos”, to widowisko przygotowane na Festiwal Teatrów dla Dzieci i Młodzieży „Korczak dzisiaj”. Pierwsza część to adaptacja fragmentu bajki Janusza Korczaka „Król Maciuś I”, przedstawiającego posiedzenie sejmu dziecięcego i przejęcie władzy przez dzieci z wiadomymi skutkami. Druga, powstała na podstawie ćwiczeń dramowych i dotyczy problemów w relacjach rodzice – dzieci (brak porozumienia i bliskości, manipulacja, przemoc, alkoholizm).
W 1994 roku zrealizowano to widowisko telewizyjnie.
Przez kilka lat, co roku jesienią, na Światowy Dzień Dziecka w mediach, powstawały łejerskie piosenki i teledyski związane z prawami dziecka. I wtedy narodził się pomysł widowiska pod tytułem: „Masz prawo do swych praw”.

W 1999 roku w Rennes we Francji obchodzono 10-lecie podpisania Konwencji o Prawach Dziecka Narodów Zjednoczonych Zostaliśmy tam zaproszeni z tym właśnie spektaklem, w którym piosenki-teledyski łączyliśmy ze scenkami teatralnymi. Potem pokazywaliśmy go także w Niemczech, Holandii na Ukrainie i w Czechach. Wszędzie był zrozumiały zarówno dla widowni dorosłej jak i dziecięcej.

W 2003 roku powróciliśmy do tego widowiska włączając niezwykłą postać Janusza Korczaka. Dla potrzeb spektaklu stworzyliśmy Komitet Obrony Praw Dziecka im. Janusza Korczaka, do którego dzieci zanoszą swoje skargi. Na przełomie roku 2008/2009 powstała filmowa wersja widowiska.

„Dziećmi jesteśmy tylko raz” to ostatni projekt zrealizowany przez „Łejery” w formie piosenki i teledysku.

Przejście Donkiszotów między Brzaskiem a Świtem

Jesienią 1975 roku w Szkole Podstawowej nr 76 przy ulicy Sierakowskiej w Poznaniu powstał harcerski szczep „OTWARTYCH”, w skład którego wchodziła drużyna artystyczna złożona z trzech zastępów: „Wlaskotków”, „Cyrkusów” i „Techników”. Dwa lata później przyjęła nazwę ŁEJERY.

Dawno, dawno temu między brzydkimi blokami poznańskiego osiedla Grunwald, między ulicami Świt, Brzask i Sierakowską, był ogromny, porośnięty chwastami, zaniedbany plac. W jego narożnikach mieściły się dwie typowe szkoły „osiedlówki”.

We wrześniowy, słoneczny poranek 1975 roku, na placu pojawiły się dwie osoby: ona: 26 – letnia pani mgr socjologii niosła plecak z książkami, on: 31 – letni mgr pedagogiki targał makusyński* bęben i gitarę. Oprócz tego nieśli z sobą radość, entuzjazm i wielką chęć zmienienia świata na lepszy. Mieli za sobą bardzo trudny rok „walki z wiatrakami” w jednej z wspomnianych szkół, która z polecenia profesora – eksperymentatora miała być nowoczesną szkołą – laboratorium. Okazało się, że została zbudowana z tak twardego „betonu”, że „Donkiszoci” musieli przegrać.

Szli więc na przełaj, na szagę do drugiego narożnika, z nadzieją, że tam zostaną przyjęci życzliwie, że będą mogli organizować dzieciaki do wielkiej przygody.

Nie przypuszczali wówczas, że przygoda ta będzie trwała tak długo, już 33 lata. Tymi osobami byli: Basia Śreniowska i Jurek Hamerski, oboje z Instytutu Pedagogiki Poznańskiego Uniwersytetu, współpracownicy słynnego wówczas profesora Heliodora Muszyńskiego, ojca chrzestnego Łejerów.

*„MAKUSYNY” – czyli synowie Kornela Makuszyńskiego, to niezwykły szczep harcerski działający w latach pięćdziesiątych do siedemdziesiątych w Zielonej Górze. Stworzył go charyzmatyczny wychowawca i artysta Zbigniew Czarnuch. Wśród wielu przygód „Makusynów” była odbudowa renesansowego zamczyska w Siedlisku nieopodal Nowej Soli, położonego malowniczo nad Odrą.

Zapytacie jaki związek mają „Makusyny” z „Łejerami”? Mają, i to duży. Ja w Siedlisku bywałem, tam pracowałem, tam się bawiłem i wzruszałem, i tam zaprzyjaźniłem się z druhem Czarnuchem, by kilka lat później wykorzystać te doświadczenia w tworzeniu harcerskiego szczepu „Otwartych”, z którego wywodzą się „Łejery”.

„OTWARCI” – czyli cztery klucze do człowieka

Rok 1975 to czas tzw. „środkowego Gierka”. Na manifestacjach, zwanych po cichu „spędami”, wykrzykiwano bez przekonania hasła wspierające „przywódcę narodu” towarzysza Edwarda Gierka. Deklarowano wsparcie w budowaniu socjalizmu, który cynicznie zwał się ustrojem sprawiedliwości społecznej. Ale rodzi się demokratyczna opozycja. W 1976 roku powstanie Komitet Obrony Robotników z Jackiem Kuroniem na czele. Basia Śreniowska wywodziła się z tych opozycyjnych kręgów.

W takich okolicznościach przyszło nam tworzyć drużynę – „poletko doświadczalne” dla studentów pedagogiki UAM. Wymyśliliśmy nazwę „Otwarci” dla naszej harcerskiej gromady i wyznaczyliśmy cztery kierunki programowe do pracy z dziećmi i wychowawcami – „cztery klucze do człowieka”.

Pierwszy „klucz” do otwierania rąk – symbolicznie nawiązywał do harcerskiego kręgu, który u nas był otwarty, w oczekiwaniu na nowych harcerzy. Powstające zastępy przemieniały się szybko w paczki przyjaciół – zespoły wychowawcze. Piosenką programową realizacji tego kierunku był „Harcerski posag” Jacka Kuronia.

„…Twoje smutki naszymi smutkami

A śmiejemy się razem, to wiesz

I wam wszystkim jest dobrze tu z nami,

Czasem źle, ale źle razem też…”

Drugi „klucz” do otwierania serc uczulał na los drugiego człowieka, uczył empatii. Tu akcentowaliśmy szczególnie postawę spolegliwości wymyśloną przez Tadeusza Kotarbińskiego, postawę bardzo pasującą do harcerskich wartości: „…na słowie harcerza polegaj…”. Otwieranie serc to też otwieranie na sztukę, na piękno, co od początku dominowało w zainteresowaniach „Otwartych”, a w szczególności „Łejerów”.

Trzeci „klucz” do otwierania głów, był dbaniem o rozwój intelektualny wychowanków. Rozbudzanie potrzeby czytania, dociekania, umiejętności dyskutowania itp. Było wtedy w zespole takie powiedzonko, gdy ktoś zaczynał gadać bzdury: „nie bądź taki klucz od konserw”.

Czwarty „klucz” służył do otwierania oczu. Realizacja tego kierunku była najtrudniejsza, bo dotyczyła nie zgadzania się na panującą rzeczywistość. Nie chcieliśmy dzieci mieszać do polityki, ale też nie mogliśmy ich całkowicie izolować od spraw dorosłych. Staraliśmy się otwierać im oczy na dobro i zło na poziomie ich problemów. Kierunek otwierania oczu dotyczył przede wszystkim wychowawców i był ważnym kryterium doboru do naszej otwartej gromady. Z konformistami i oportunistami nie było nam po drodze. Pięknie ideę kluczy spointowała, specjalnie dla nas, Wanda Chotomska w pieśni „Nasze klucze”

„…Otwarte mamy oczy na dobre i na złe,

Otwarte mamy serca na każdą ludzką łzę.

Otwarte mamy ręce i klucze mamy w nich,

By lepszy świat otworzyć od piwnic aż po strych…”

Cdn.